Histeria dziecięca to jeden z najczęstszych problemów wychowawczych, przed którym stają rodzice maluchów w wieku 1,5-4 lat. Przejawia się głośnym płaczem, krzykiem, a nawet biciem czy kopaniem. Jest to zachowanie, które często wprawia rodziców w zakłopotanie, szczególnie gdy ma miejsce w przestrzeni publicznej. Jak skutecznie radzić sobie z takimi sytuacjami? Co dokładnie powoduje napady histerii u dzieci i jak im zapobiegać? W tym artykule znajdziesz odpowiedzi na najważniejsze pytania dotyczące histerii u dziecka oraz poznasz sprawdzone metody, które pomogą Ci zareagować właściwie.
Czym jest histeria u dziecka i skąd się bierze?
Histeria u dziecka to inaczej nerwica histeryczna – zaburzenie o podłożu psychiczno-emocjonalnym, charakteryzujące się skrajną nadpobudliwością emocjonalną, nadmierną ekstrawersją i emocjonalnością [1]. W przypadku najmłodszych, najczęściej dwu-, trzy- i czterolatków, objawia się głośnym płaczem, krzykiem, biciem, kopaniem oraz innymi formami agresywnego zachowania [2].
Przyczyny takich zachowań są złożone, ale badania wskazują na kilka kluczowych czynników. Przede wszystkim jest to niedojrzałość układu nerwowego – małe dzieci dopiero uczą się kontrolować swoje emocje i nie zawsze potrafią sobie z nimi poradzić. To prowadzi do frustracji, złości i strachu, które mogą wywoływać ataki histerii [2][3].
Innym istotnym powodem jest potrzeba samodzielności i uwagi. Dzieci w wieku przedszkolnym intensywnie odkrywają swoją niezależność, co często prowadzi do konfliktów z rodzicami. Kiedy nie mogą zrobić czegoś po swojemu lub nie otrzymują wystarczającej uwagi, reagują wybuchem emocji [2][3].
Co ciekawe, histeria może być również strategią manipulacji. Dzieci szybko uczą się, że głośny płacz i krzyk mogą skutecznie zwrócić uwagę rodziców i pomóc im osiągnąć to, czego chcą [4]. Jest to rodzaj zachowania, które rozwija się, gdy rodzice ulegają dziecku podczas napadu histerii.
Typowe objawy histerii u dzieci
Napady histerii u dzieci mają charakterystyczne objawy, które łatwo rozpoznać. Najczęściej jest to:
– Głośny, niekontrolowany płacz
– Krzyk i wrzask
– Rzucanie się na podłogę
– Bicie, kopanie lub gryzienie
– Zatrzymywanie oddechu
– Trzęsienie się całego ciała
Te zachowania są szczególnie widoczne u dzieci w wieku 1,5-4 lat, które są niezwykle wrażliwe na stres i frustrację [2]. W tym okresie mózg dziecka intensywnie się rozwija, ale ośrodki odpowiedzialne za kontrolę emocji nie są jeszcze w pełni wykształcone.
Należy zauważyć, że ataki złości u dziecka mogą przybierać formę agresji fizycznej, takiej jak uderzanie, gryzienie lub rzucanie przedmiotami [3]. Jest to naturalny, choć oczywiście niepożądany, sposób wyrażania silnych emocji przez malucha, który nie potrafi jeszcze komunikować się werbalnie w sposób satysfakcjonujący.
Warto również pamiętać, że zachowania histeryczne u dzieci mogą być spowodowane przechodzeniem przez trudne etapy rozwojowe, a także niezaspokojoną potrzebą uwagi i zrozumienia [2][3]. Dziecko, które nie potrafi wyrazić słowami swoich uczuć, często ucieka się do bardziej dramatycznych form komunikacji.
Jak reagować na atak histerii?
Gdy dziecko wpada w histerię, rodzice często czują się bezradni i zestresowani. Jednak sposób, w jaki zareagują, ma kluczowe znaczenie dla rozwiązania sytuacji. Oto kilka skutecznych strategii:
1. Zachowaj spokój. Twoje opanowanie jest kluczowe. Pamiętaj, że dziecko uczy się kontrolowania emocji właśnie od Ciebie [2][3]. Jeśli zareagujesz krzykiem lub złością, tylko pogorszysz sytuację.
2. Zapewnij dziecku bezpieczeństwo. Podczas ataku histerii dziecko może zrobić sobie krzywdę. Upewnij się, że znajduje się w bezpiecznym miejscu, z dala od ostrych lub twardych przedmiotów [3].
3. Pomóż dziecku nazwać emocje. Gdy atak nieco ustąpi, pomóż maluchowi zrozumieć, co czuje: „Widzę, że jesteś zły/smutny, ponieważ nie mogłeś dostać tej zabawki” [2]. Nazywanie emocji to pierwszy krok do nauczenia dziecka, jak je kontrolować.
4. Nie ulegaj. Jeśli histeria jest wynikiem tego, że dziecko nie dostało czego chciało, nie zmieniaj swojej decyzji tylko po to, by uspokoić sytuację [4]. Taka reakcja tylko utrwali niepożądane zachowanie.
5. Stosuj technikę „time-out”. Czasami najlepszym rozwiązaniem jest odizolowanie dziecka od bodźców i danie mu czasu na uspokojenie się. Może to być specjalne miejsce w domu, gdzie dziecko będzie mogło się wyciszyć [3].
Ważne jest, aby pamiętać, że reakcja na atak histerii powinna być dostosowana do wieku i temperamentu dziecka. To, co zadziała w przypadku jednego malucha, może być nieskuteczne w przypadku innego [2].
Zapobieganie napadom histerii
Lepiej zapobiegać niż leczyć – ta zasada doskonale sprawdza się w przypadku dziecięcych napadów histerii. Oto kilka strategii profilaktycznych:
1. Ustalanie jasnych granic i konsekwentne ich przestrzeganie. Dzieci potrzebują struktury i przewidywalności. Kiedy znają zasady i wiedzą, czego mogą się spodziewać, czują się bezpieczniej i rzadziej reagują histerycznie [4].
2. Unikanie sytuacji, które mogą prowokować napady. Jeśli wiesz, że Twoje dziecko łatwo wpada w histerię, gdy jest głodne lub zmęczone, postaraj się planować aktywności tak, aby unikać tych stanów [2].
3. Nauka wyrażania emocji w zdrowy sposób. Rozmawiaj z dzieckiem o uczuciach, czytaj książki o emocjach, baw się w zabawy, które uczą rozpoznawania i nazywania różnych stanów emocjonalnych [3].
4. Poświęcanie dziecku uwagi. Często ataki histerii są po prostu wołaniem o uwagę. Zaplanuj czas, który będziesz spędzać wyłącznie z dzieckiem, bez rozpraszaczy w postaci telefonu czy telewizji [2][4].
5. Dawanie wyboru. Pozwól dziecku podejmować drobne decyzje odpowiednie do jego wieku, np. wybór między dwiema parami skarpetek czy dwoma rodzajami przekąsek. To daje mu poczucie kontroli i samodzielności [3].
Warto zauważyć, że zapobieganie histerii u dziecka wymaga spójnego podejścia obojga rodziców oraz innych opiekunów. Różnice w stosowanych metodach wychowawczych mogą dezorientować dziecko i prowadzić do nasilenia problematycznych zachowań [4].
Kiedy szukać pomocy specjalisty?
Choć napady histerii u dzieci są zazwyczaj normalnym etapem rozwoju, czasami mogą wskazywać na głębsze problemy wymagające profesjonalnej interwencji. Oto sygnały, które powinny skłonić rodziców do konsultacji ze specjalistą:
1. Bardzo intensywne i częste ataki, które nie ustępują mimo stosowania odpowiednich strategii wychowawczych.
2. Samookaleczanie się podczas napadów histerii.
3. Zachowania agresywne skierowane na innych – jeśli dziecko regularnie atakuje innych fizycznie podczas napadów.
4. Znaczące problemy w funkcjonowaniu społecznym – gdy histeria uniemożliwia normalne funkcjonowanie w przedszkolu lub relacje z rówieśnikami.
5. Nagła zmiana zachowania – jeśli dziecko, które wcześniej nie miało takich problemów, nagle zaczyna cierpieć na intensywne napady histerii.
W takich przypadkach warto skonsultować się z pediatrą, psychologiem dziecięcym lub psychiatrą dziecięcym [5]. Profesjonalista będzie w stanie ocenić, czy zachowanie dziecka mieści się w normie rozwojowej, czy też może wynikać z innych problemów, takich jak zaburzenia lękowe, ADHD czy zaburzenia ze spektrum autyzmu.
Wpływ reakcji otoczenia na dziecko podczas histerii
Sposób, w jaki otoczenie reaguje na ataki histerii u dziecka, ma ogromne znaczenie dla jego rozwoju emocjonalnego. Niestety, rodzice często stają się celem krytyki lub negatywnych ocen ze strony innych osób, szczególnie gdy napady mają miejsce w przestrzeni publicznej [2].
Ważne jest, aby pamiętać, że publiczna krytyka czy zawstydzanie dziecka może tylko pogorszyć sytuację. Zamiast tego, pomocne może być dyskretne przeniesienie dziecka w spokojniejsze miejsce, gdzie będzie mogło się uspokoić bez dodatkowej presji [2][3].
Reakcje rówieśników także mają znaczenie. Dzieci uczą się od siebie nawzajem, dlatego warto rozmawiać z dzieckiem o tym, jak jego zachowanie wpływa na innych i jak inni mogą postrzegać jego wybuchy złości [3].
Histeria a rozwój emocjonalny dziecka
Histeria u dzieci może mieć istotny wpływ na ich rozwój emocjonalny i psychologiczny. Z jednej strony, jest to naturalny etap rozwoju, przez który przechodzi większość maluchów. Z drugiej strony, sposób, w jaki rodzice i opiekunowie radzą sobie z tymi zachowaniami, może wpłynąć na przyszłe umiejętności dziecka w zakresie regulacji emocji [4].
Badania wskazują, że dzieci, których rodzice reagują na histerie ze spokojem i empatią, jednocześnie utrzymując jasne granice, lepiej radzą sobie z emocjami w późniejszym życiu. Natomiast dzieci, których histerie są ignorowane lub karane, mogą mieć trudności z rozpoznawaniem i wyrażaniem uczuć w zdrowy sposób [3][4].
Warto pamiętać, że rozwój emocjonalny dziecka to proces długotrwały, wymagający cierpliwości i konsekwencji ze strony rodziców. Histeria jest tylko jednym z etapów tej podróży, a sposób, w jaki będziemy na nią reagować, może pomóc dziecku wyrosnąć na emocjonalnie inteligentnego człowieka.
Podsumowanie
Histeria u dziecka to naturalny, choć wymagający etap rozwoju, który ma swoje źródło w niedojrzałości układu nerwowego, frustracji oraz potrzebie samodzielności i uwagi. Najczęściej dotyka dzieci w wieku 1,5-4 lat i objawia się głośnym płaczem, krzykiem oraz zachowaniami agresywnymi.
Skuteczne radzenie sobie z napadami histerii wymaga od rodziców spokoju, konsekwencji oraz umiejętności pomagania dziecku w wyrażaniu emocji w zdrowy sposób. Ważne jest również zapobieganie atakom poprzez ustalanie jasnych granic, unikanie prowokujących sytuacji oraz poświęcanie dziecku odpowiedniej uwagi.
Pamiętaj, że sposób, w jaki reagujesz na histerię swojego dziecka, ma ogromny wpływ na jego rozwój emocjonalny. Podejście oparte na empatii i zrozumieniu, przy jednoczesnym utrzymaniu konsekwentnych granic, pomoże Twojemu dziecku wyrosnąć na emocjonalnie zrównoważonego człowieka.
W większości przypadków histeria u dzieci jest przejściowym etapem, który mija wraz z rozwojem umiejętności komunikacyjnych i emocjonalnych. Jednak jeśli ataki są wyjątkowo intensywne, częste lub związane z samookaleczaniem, warto skonsultować się ze specjalistą.
Źródła:
[1] https://portal.abczdrowie.pl/histeria
[2] https://zabawkaiwyprawka.pl/blog/post/histeria-u-dziecka-ataki
[3] https://psyche.wroclaw.pl/o-nas/artykuly/@147/ataki-z%C5%82osci-u-dziecka-%E2%80%93-symptom-cywilizacyjny-
[4] https://www.edukacja-klasyczna.pl/histeria-dziecka
[5] https://mindhealth.pl/co-leczymy/histeria
MojeWszystko.pl to więcej niż portal parentingowy – to przestrzeń, gdzie rodzą się inspirujące historie rodzicielstwa. Łączymy ekspercką wiedzę z autentycznymi doświadczeniami, tworząc miejsce, w którym każdy rodzic znajdzie coś dla siebie. Nasze artykuły obejmują tematy od rozwoju dziecka po lifestyle, a wszystko to podane w przystępnej i angażującej formie.