Co zrobić gdy bardzo boli gardło?

Ból gardła należy do najczęstszych dolegliwości, z jakimi pacjenci zgłaszają się do lekarza. Jeśli bardzo boli gardło, pierwszym krokiem jest ocena przyczyny, ponieważ od niej zależą odpowiednie działania. Warto jak najszybciej zidentyfikować towarzyszące objawy i potencjalne czynniki ryzyka. Odpowiednie postępowanie może znacznie skrócić czas trwania dolegliwości oraz zmniejszyć jej nasilenie, a w wybranych sytuacjach uchronić przed groźnymi powikłaniami.

Najczęstsze przyczyny silnego bólu gardła

Ból gardła w zdecydowanej większości przypadków jest spowodowany infekcją wirusową. U dorosłych wirusy odpowiadają za 70–90% przypadków zapalenia gardła [3][4][5][6]. Do zakażeń wirusowych zaliczamy między innymi przeziębienie, grypę czy mononukleozę zakaźną. Zazwyczaj towarzyszą im objawy ogólne, takie jak gorączka, katar, kaszel, ból mięśni, złe samopoczucie [5].

Zdecydowanie rzadziej, bo zaledwie w 5–10% przypadków, ból gardła wywołują bakterie. Najbardziej znanym przykładem jest angina paciorkowcowa. Typowe objawy to wysoka gorączka, białe naloty na migdałkach oraz silne osłabienie [3][4][5][6].

Niekiedy przyczyną mogą być infekcje grzybicze, a także urazy mechaniczne, termiczne lub chemiczne (np. spożycie bardzo gorących lub ostrych pokarmów, dym, pył, toksyczne gazy). Do nieinfekcyjnych przyczyn zalicza się refluks żołądkowo-przełykowy, alergie, przewlekłe narażenie na substancje drażniące, a także choroby przewlekłe i nowotwory [1][3][4][5][6].

Ból gardła może być wynikiem obecności ciała obcego, na przykład ości rybiej, zwłaszcza gdy pojawia się nagle i towarzyszą mu kłujące dolegliwości [3][5].

Jak postępować, kiedy boli gardło?

Niezwykle istotne jest szybkie rozpoznanie typu bólu i towarzyszących objawów. Jeśli bólowi gardła towarzyszy wysoka gorączka, dreszcze, silny ból przy połykaniu, białe naloty lub wyraźne osłabienie, warto niezwłocznie skonsultować się z lekarzem, aby wykluczyć poważniejsze przyczyny, takie jak zakażenie bakteryjne lub obecność ciała obcego [5].

W przypadku łagodniejszych objawów bólu gardła wywołanego infekcją wirusową, podstawą postępowania jest nawadnianie organizmu, odpoczynek oraz stosowanie preparatów łagodzących objawy (np. pastylek do ssania, płukanek). Wysoka temperatura, gorączka, kaszel i katar przemawiają zwykle za etiologią wirusową, gdzie najważniejsze jest leczenie objawowe [5][6].

W sytuacji, gdy ból gardła trwa przewlekle, nie towarzyszą mu objawy infekcji, a dodatkowo pojawiają się zaburzenia połykania lub przewlekła chrypka, należy zgłosić się do specjalisty – istnieje bowiem ryzyko poważniejszych schorzeń, w tym chorób nowotworowych [1][5].

Jeśli ból pojawił się nagle po spożyciu posiłku, zwłaszcza rybnego, należy wykluczyć zatrzymanie ciała obcego w gardle lub przełyku [3][5].

Objawy alarmowe i kiedy szukać pomocy medycznej?

Szczególną uwagę należy zwrócić na objawy nietypowe i alarmowe:

• Bardzo silny, kłujący ból
• Trudności lub niemożność połykania
• Brak typowych objawów infekcji (brak kataru, kaszlu, gorączki)
• Krwioplucie lub chrypka, która utrzymuje się ponad 3 tygodnie
• Osłabienie, chudnięcie, utrzymująca się podwyższona temperatura

Pojawienie się takich objawów wymaga pilnej konsultacji lekarskiej z powodu ryzyka chorób wymagających szybkiej diagnostyki, w tym nowotworu lub obecności ciała obcego w drogach oddechowych lub pokarmowych [5].

Czynniki ryzyka i zalecenia dotyczące profilaktyki

Do najistotniejszych czynników ryzyka bólu gardła należą: palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, przebywanie w zanieczyszczonym środowisku, nadmierny wysiłek głosowy, a także długotrwałe narażenie na pył, dym, ostre i gorące potrawy czy gwałtowne zmiany temperatury [1][2][3][4][6].

Przewlekły ból gardła często wynika z ciągłego narażenia na te czynniki lub istniejących chorób przewlekłych, takich jak cukrzyca, schorzenia serca, nerek czy refluks żołądkowo-przełykowy [1][4][5][6]. U osób palących i nadużywających alkoholu wzrasta również ryzyko rozwoju nowotworu gardła [1][5].

Odpowiednia profilaktyka obejmuje unikanie dymu tytoniowego oraz alkoholu, dbanie o higienę głosu, nawilżanie powietrza w pomieszczeniach, stosowanie ochrony dróg oddechowych w środowisku zanieczyszczonym oraz unikanie gwałtownych zmian temperatury [1][2][4][6].

Podsumowanie – co zrobić, gdy bardzo boli gardło?

Jeśli bardzo boli gardło, przede wszystkim należy:

• Szybko określić, czy obok bólu występują objawy infekcji (katar, kaszel, gorączka, ból mięśni) – wówczas dominują przyczyny wirusowe, wymagające leczenia objawowego [3][4][5][6].
• Obserwować występowanie białych nalotów na migdałkach, wysokiej gorączki, trudności w połykaniu – to objawy sugerujące infekcję bakteryjną i wymagające konsultacji lekarskiej [3][4][5][6].
• W przypadku bólu gardła o przewlekłym charakterze, bez cech infekcji, warto zgłosić się do laryngologa w celu wykluczenia refluksu, alergii lub zmian nowotworowych [1][5][6].
• Unikać czynników drażniących: palenia, alkoholu, ostrego i gorącego jedzenia, suchego powietrza [1][2][3][4][6].
• Pamiętać o objawach alarmowych i nie bagatelizować ich – pilna wizyta u lekarza może uratować zdrowie, a nawet życie [5].

Podejmując działania w oparciu o powyższe zalecenia i eliminując czynniki ryzyka, można skrócić czas trwania bólu gardła oraz zapobiec jego nawrotom i poważniejszym konsekwencjom zdrowotnym.

Źródła:

• [1] https://fiorda.pl/porady/przewlekly-bol-gardla-najczestsze-przyczyny-nawracajacego-bolu/
• [2] https://www.medicover.pl/objawy/bol-gardla/
• [3] https://www.tantumverde.pl/blog/infekcja-bol-gardla-i-stan-zapalny-gardla-objawy-rodzaje-leczenie-i-zapobieganie/
• [4] https://gemini.pl/poradnik/zdrowie/bol-gardla-kiedy-sie-pojawia-i-jakie-sa-jego-przyczyny/
• [5] https://www.doz.pl/czytelnia/a15519-Co_robic_gdy_boli_gardlo_Co_moze_oznaczac_bol_w_gardle
• [6] https://www.cefarm24.pl/czytelnia/przeziebienia-i-bol/bol-gardla-przyczyny-i-objawy-jak-szybko-pozbyc-sie-bolu-gardla/