Temat, czy dziecko w czasie ciąży odczuwa płacz mamy, wzbudza wiele emocji i kontrowersji wśród rodziców, specjalistów oraz naukowców. Choć dziecko w łonie matki nie słyszy w tradycyjnym rozumieniu tego słowa i nie może „odczuwać” dźwięków tak jak po narodzinach, to istnieje szereg badań wskazujących na to, że reaguje ono na zmiany emocjonalne matki za pomocą różnych mechanizmów fizjologicznych. W poniższym artykule wyczerpująco omówimy, co nauka wie na temat percepcji płaczu matki przez dziecko w łonie, jakie procesy zachodzą w tym przypadku oraz jakie znaczenie ma ta reakcja dla przyszłej więzi i rozwoju malucha.
Reakcje prenatalne: mimika twarzy i reakcje na emocje matki
Chociaż w łonie matki dziecko nie odczuwa dźwięków w sposób, jaki znamy z codziennego słyszenia, to już w drugim i trzecim trymestrze ciąży można zaobserwować, że maluch wykonuje ruchy twarzy zbliżone do tych, które znamy z płaczu lub śmiechu [1].
Poprzez badania ultrasonograficzne 4D naukowcy potwierdzają, że płód wykonuje mimiczne ruchy, które przypominają reakcję na bodźce emocjonalne, w tym na stres czy radość mamy. Ruchy te stanowią wczesną formę wyrażania emocji i są elementem przygotowującym do komunikacji po narodzinach [1].
Podczas gdy płodowe mimika twarzy nie jest jeszcze świadomym wyrazem emocji, to świadczy o rozwoju układu nerwowego i zdolnościach sensorycznych dziecka. Oznacza to, że prawdopodobnie maluch „czyta” zmiany hormonalne i fizjologiczne organizmu matki, reagując na nie poprzez ruchy twarzy i ciała [1].
Jak dziecko odczuwa emocje matki? Reakcje fizjologiczne i hormonalne
Reakcje dziecka na emocje matki, w szczególności na jej płacz, opierają się głównie na analizie zmian fizjologicznych i hormonalnych, które mogą być przekazywane przez łożysko. Kiedy matka płacze, organizm uwalnia hormony stresu, takie jak kortyzol, które przechodzą do płodu i oddziałują na jego układ nerwowy [3][5].
Efektem tego jest wzrost aktywności fizjologicznej dziecka: zmiany w rytmie serca, zwiększona ruchliwość oraz inne reakcje somatyczne. Badania wykazują, że wysoko stresujące sytuacje u matki mogą prowadzić do zwiększonego poziomu kortyzolu w krwi malucha, co może mieć długofalowy wpływ na jego rozwój psychiczny i fizyczny [3].
Podobnie jak u dorosłych, reakcja na emocje matki u płodu jest wyrazem swoistego „czytania” sygnałów organizmu matki przez układ nerwowy dziecka [5]. To efekt, który w późniejszym życiu przekłada się na zdolność do budowania więzi emocjonalnej, bezpieczeństwa i zaufania między matką a dzieckiem.
Wpływ dźwięków i głosu matki na rozwój prenatalny dziecka
Od około 6. miesiąca ciąży dziecko zaczyna rozpoznawać dźwięki, głównie głos matki i dźwięki otoczenia. Badania pokazują, że słyszy ono bicie własnego serca, głos matki oraz inne dźwięki i może na nie reagować zmieniając reakcję fizjologiczną, na przykład poprzez przyspieszenie lub zwolnienie rytmu serca [2].
Słuchanie głosu matki ma także pozytywny wpływ na rozwój słuchu oraz więź emocjonalną, która formuje się już podczas życia prenatalnego. Wczesna reakcja dziecka na sygnały akustyczne jest ważnym elementem poznawczym i sensorycznym, a także podstawą do późniejszego rozwoju mowy i komunikacji [2].
Takie reakcje świadczą o tym, że maluch „czyta” zmiany w środowisku, a słuchanie głosu matki ma ukierunkowany efekt na jego dobrostan i rozwój emocjonalny.
Dlaczego reakcje na płacz mamy są ważne dla rozwoju dziecka?
Badania sugerują, że reakcje dzieci na emocje matki, w tym na jej płacz, mają kluczowe znaczenie dla rozwoju więzi prenatalnej. Im lepiej dziecko potrafi „odczytać” zmiany w organizmie matki, tym silniejsza jest jego zdolność do tworzenia bezpiecznego schematu więzi, który przełoży się na relację po narodzinach [5].
Wpływ emocji matki i jej stresu nie kończy się jedynie na fizjologicznym rozwoju płodu, ale może także przekładać się na jego przyszłe zdolności radzenia sobie ze stresem, regulacji emocji i zachowania społeczne. Dlatego tak ważne jest, by przyszłe matki dbały o własny stan emocjonalny, aby zapewnić dziecku optymalne warunki rozwoju [3][5].
Ponadto, zrozumienie przez matkę, jak jej emocje i płacz wpływają na dziecko, może zachęcać do podejmowania działań mających na celu redukcję stresu, co jest korzystne zarówno dla niej, jak i dla malucha.
Podsumowanie: Co wynika z badań naukowych?
Podsumowując, choć dziecko w łonie nie słyszy w pełni słów, to jest wyczulone na zmiany w organizmie matki i reaguje na nie za pomocą mechanizmów fizjologicznych. Mimika twarzy dziecka z trzeciego trymestru wskazuje na to, że już na tym etapie wyraża reakcje emocjonalne, które są formą „przedbornych doświadczeń”.
Płacz i emocje mamy mają realny wpływ na rozwój dziecka, a ich przekazywanie odbywa się poprzez hormonalne i fizjologiczne reakcje, które kształtują jego układ nerwowy, poziom stresu i zdolność do więzi emocjonalnej. Dlatego dbanie o własne emocje w czasie ciąży jest tak istotne dla zdrowia i przyszłego rozwoju malucha [1][2][3][5].
Badania nadal pogłębiają wiedzę na temat kompleksowych mechanizmów, które łączą stan emocjonalny matki z rozwojem prenatalnym dziecka, co podkreśla wagę wsparcia emocjonalnego kobiet w ciąży i edukacji na temat znaczenia relacji już od fazy prenatalnej.
Źródła:
- [1] https://przystaneknauka.us.edu.pl/artykul/czy-dzieci-placza-w-lonie-matki
- [2] https://naukatolubie.pl/co-czuje-dziecko-w-brzuchu/
- [3] https://www.ferwer.pl/blog/stres-i-p-acz-w-ci-y-nie-zawsze-s-niebezpieczne
- [4] https://gyncentrum.pl/strefa-wiedzy/ciaza/10-rzeczy-ktore-dziecko-robi-w-brzuchu-mamy/
- [5] https://rodzinyzwyboru.pl/2024/07/31/czy-dziecko-w-brzuchu-czuje-ze-jest-niechciane/
MojeWszystko.pl to więcej niż portal parentingowy – to przestrzeń, gdzie rodzą się inspirujące historie rodzicielstwa. Łączymy ekspercką wiedzę z autentycznymi doświadczeniami, tworząc miejsce, w którym każdy rodzic znajdzie coś dla siebie. Nasze artykuły obejmują tematy od rozwoju dziecka po lifestyle, a wszystko to podane w przystępnej i angażującej formie.