Zajęcia rozwijające kompetencje emocjonalno-społeczne powinny być prowadzone przez odpowiednio przygotowanych specjalistów z dziedzin psychologii, pedagogiki lub pokrewnych. Osoby te muszą posiadać nie tylko wiedzę teoretyczną, ale również praktyczne umiejętności pracy z dziećmi doświadczającymi różnorodnych trudności emocjonalnych i społecznych. W artykule omówimy, kto jest najbardziej kompetentny do prowadzenia takich zajęć oraz jakie kwalifikacje powinien posiadać.
Czym są kompetencje emocjonalno-społeczne i dlaczego są ważne?
Kompetencje emocjonalno-społeczne stanowią fundament prawidłowego funkcjonowania człowieka w społeczeństwie. Obejmują one szereg umiejętności niezbędnych do rozpoznawania, rozumienia i wyrażania emocji oraz budowania zdrowych relacji interpersonalnych [1]. Dzieci, które mają trudności w tych obszarach, często doświadczają problemów adaptacyjnych, nieśmiałości, zachowań agresywnych, braku motywacji do nauki czy obniżonej samooceny [1].
Zajęcia rozwijające te kompetencje są dedykowane przede wszystkim uczniom, którzy napotykają na trudności w funkcjonowaniu społecznym. Ich celem jest kształtowanie i doskonalenie umiejętności psychospołecznych, które pozwalają na efektywne radzenie sobie w różnych sytuacjach życiowych [3].
Główne komponenty kompetencji emocjonalno-społecznych to:
– świadomość emocjonalna
– samoregulacja emocjonalna
– empatia
– umiejętności interpersonalne
– skuteczna komunikacja [1][3]
Aktualne trendy w edukacji wskazują na rosnące znaczenie rozwijania tych kompetencji, ze względu na ich bezpośredni wpływ na rozwój osobisty i społeczny uczniów [2][4]. Umiejętności te nie tylko wspierają dzieci w bieżącym funkcjonowaniu, ale również przygotowują je do przyszłego życia zawodowego i osobistego [1][3].
Kwalifikacje osób prowadzących zajęcia rozwijające kompetencje emocjonalno-społeczne
Zajęcia rozwijające kompetencje emocjonalno-społeczne powinny być prowadzone przez osoby posiadające specjalistyczną wiedzę i umiejętności. Najbardziej predysponowani do tego są:
Psychologowie szkolni
Psychologowie, dzięki swojemu wykształceniu, posiadają dogłębną wiedzę na temat rozwoju emocjonalnego i społecznego dzieci. Potrafią identyfikować problemy w tym zakresie oraz dobierać odpowiednie metody interwencji. Ich przygotowanie teoretyczne i praktyczne sprawia, że są szczególnie predysponowani do prowadzenia zajęć rozwijających kompetencje emocjonalno-społeczne [1].
Psychologowie szkolni znają mechanizmy kształtowania się samoregulacji emocjonalnej oraz umiejętności interpersonalnych, co pozwala im skutecznie wspierać uczniów w rozwijaniu tych kompetencji [3].
Pedagodzy specjalni
Pedagodzy specjalni, zwłaszcza ci ze specjalizacją w zakresie terapii pedagogicznej, posiadają wiedzę i umiejętności niezbędne do pracy z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych, w tym z trudnościami w sferze emocjonalno-społecznej.
Ich przygotowanie zawodowe obejmuje znajomość różnorodnych metod terapeutycznych i edukacyjnych, które mogą być wykorzystywane podczas zajęć rozwijających kompetencje społeczne i emocjonalne u dzieci [4].
Terapeuci z przygotowaniem w zakresie terapii przez sztukę
Zajęcia rozwijające kompetencje emocjonalno-społeczne mogą być prowadzone z wykorzystaniem różnych form terapii przez sztukę, takich jak muzykoterapia, choreoterapia, arteterapia czy biblioterapia [4]. Osoby posiadające przygotowanie w tych dziedzinach mają do dyspozycji szeroki wachlarz narzędzi, które mogą pomóc uczniom w wyrażaniu emocji, rozwijaniu empatii i budowaniu relacji społecznych.
Terapeuci ci potrafią wykorzystać kreatywne formy ekspresji do wspierania rozwoju umiejętności emocjonalnych i społecznych [4].
Niezbędne umiejętności prowadzących zajęcia
Niezależnie od formalnego wykształcenia, osoby prowadzące zajęcia rozwijające kompetencje emocjonalno-społeczne powinny posiadać określone umiejętności i cechy osobowościowe:
Empatia i umiejętności interpersonalne
Osoba prowadząca takie zajęcia musi sama posiadać wysokie kompetencje emocjonalno-społeczne. Empatia, umiejętność aktywnego słuchania oraz nawiązywania pozytywnych relacji są niezbędne do efektywnej pracy z dziećmi doświadczającymi trudności w funkcjonowaniu społecznym [1][3].
Prowadzący powinien modelować pożądane zachowania i umiejętności, dając uczniom przykład, jak rozpoznawać i wyrażać emocje oraz budować zdrowe relacje [3].
Wiedza metodyczna
Skuteczne prowadzenie zajęć wymaga znajomości różnorodnych metod i technik wspierających rozwój kompetencji emocjonalno-społecznych. Osoby prowadzące powinny znać i umieć zastosować w praktyce różne formy pracy, dostosowane do potrzeb i możliwości konkretnej grupy uczniów [4].
Metody te obejmują m.in. techniki rozpoznawania i nazywania emocji, ćwiczenia rozwijające samoregulację, gry i zabawy wspierające współpracę oraz ćwiczenia doskonalące komunikację [1][4].
Umiejętność diagnozowania potrzeb
Prowadzący zajęcia powinien potrafić diagnozować potrzeby uczniów w zakresie rozwoju kompetencji emocjonalno-społecznych. Wymaga to umiejętności obserwacji, analizy zachowań oraz interpretacji różnorodnych sygnałów, które mogą wskazywać na trudności w funkcjonowaniu społecznym [1].
Na podstawie diagnozy prowadzący może planować zajęcia tak, aby odpowiadały na rzeczywiste potrzeby uczestników [1].
Metody stosowane podczas zajęć
Osoby prowadzące zajęcia rozwijające kompetencje emocjonalno-społeczne wykorzystują różnorodne metody i techniki, dostosowane do potrzeb i możliwości uczniów. Wśród najczęściej stosowanych znajdują się:
Terapia przez sztukę
Muzykoterapia, choreoterapia, arteterapia i biblioterapia to formy terapii przez sztukę, które mogą być efektywnie wykorzystywane podczas zajęć rozwijających kompetencje emocjonalno-społeczne [4]. Sztuka stwarza przestrzeń do wyrażania emocji, rozwijania kreatywności oraz budowania relacji z innymi.
Te formy terapii są szczególnie wartościowe w pracy z dziećmi, które mają trudności z werbalnym wyrażaniem swoich emocji i potrzeb [4].
Trening umiejętności społecznych
Trening umiejętności społecznych obejmuje ćwiczenia i zadania mające na celu rozwijanie zdolności do nawiązywania i utrzymywania zdrowych relacji interpersonalnych. Może obejmować naukę asertywności, rozwiązywania konfliktów, pracy w zespole oraz skutecznej komunikacji [1][4].
Tego typu trening jest szczególnie istotny dla dzieci doświadczających trudności w relacjach z rówieśnikami [1].
Kształtowanie samoregulacji emocjonalnej
Ważnym elementem zajęć jest rozwijanie umiejętności samoregulacji emocjonalnej, czyli zdolności do rozpoznawania, rozumienia i kontrolowania własnych emocji [1][3]. Prowadzący wykorzystują różnorodne techniki relaksacyjne, ćwiczenia uważności oraz strategie radzenia sobie ze stresem i trudnymi emocjami.
Umiejętność samoregulacji jest kluczowa dla efektywnego funkcjonowania w środowisku szkolnym i społecznym [3].
Efektywność zajęć i mierzenie postępów
Ocena efektywności zajęć rozwijających kompetencje emocjonalno-społeczne powinna być prowadzona systematycznie przez osoby prowadzące:
Obserwacja zmian w zachowaniu
Jednym z najważniejszych wskaźników efektywności zajęć są obserwowane zmiany w zachowaniu uczniów. Mogą to być: poprawa relacji z rówieśnikami, wzrost samooceny, lepsza kontrola emocji czy zmniejszenie zachowań agresywnych [1].
Prowadzący powinien dokumentować te zmiany, co pozwala na ocenę skuteczności stosowanych metod i technik [1].
Współpraca z nauczycielami i rodzicami
Efektywne rozwijanie kompetencji emocjonalno-społecznych wymaga współpracy między prowadzącym zajęcia a nauczycielami i rodzicami uczniów. Wymiana informacji dotyczących funkcjonowania dziecka w różnych środowiskach pozwala na kompleksową ocenę postępów oraz dostosowanie form wsparcia [1][3].
Nauczyciele i rodzice mogą dostarczyć cennych informacji na temat zmian w zachowaniu dziecka, które mogą nie być widoczne podczas zajęć [1].
Doskonalenie zawodowe prowadzących zajęcia
Osoby prowadzące zajęcia rozwijające kompetencje emocjonalno-społeczne powinny stale doskonalić swoje umiejętności i poszerzać wiedzę:
Szkolenia i kursy specjalistyczne
Uczestnictwo w szkoleniach i kursach specjalistycznych pozwala na poznanie nowych metod i technik pracy oraz aktualizację wiedzy na temat rozwoju emocjonalnego i społecznego dzieci [3][4].
Szczególnie wartościowe są szkolenia praktyczne, dające możliwość ćwiczenia konkretnych umiejętności pod okiem doświadczonych specjalistów [4].
Superwizja i wymiana doświadczeń
Superwizja oraz regularna wymiana doświadczeń z innymi specjalistami stanowią cenne formy doskonalenia zawodowego. Pozwalają na refleksję nad własną praktyką, identyfikowanie obszarów wymagających rozwoju oraz znajdowanie nowych rozwiązań trudnych sytuacji [3].
Współpraca z innymi specjalistami może również prowadzić do wypracowania innowacyjnych metod pracy z dziećmi o różnorodnych potrzebach [3][4].
Podsumowanie
Zajęcia rozwijające kompetencje emocjonalno-społeczne powinny być prowadzone przez odpowiednio przygotowanych specjalistów, posiadających wiedzę i umiejętności z zakresu psychologii, pedagogiki lub terapii. Najbardziej predysponowani do prowadzenia takich zajęć są psychologowie szkolni, pedagodzy specjalni oraz terapeuci posiadający przygotowanie w zakresie terapii przez sztukę.
Niezależnie od formalnego wykształcenia, prowadzący powinni posiadać wysokie kompetencje emocjonalno-społeczne, empatię, umiejętności interpersonalne oraz znajomość różnorodnych metod i technik pracy. Istotna jest również zdolność do diagnozowania potrzeb uczniów oraz oceny efektywności prowadzonych zajęć.
Rozwijanie kompetencji emocjonalno-społecznych ma kluczowe znaczenie dla funkcjonowania dzieci zarówno w środowisku szkolnym, jak i w późniejszym życiu zawodowym i osobistym. Dlatego też zajęcia te powinny być prowadzone przez osoby, które potrafią stworzyć bezpieczną przestrzeń do rozwijania tych umiejętności, dostosowaną do indywidualnych potrzeb każdego ucznia.
Źródła:
[1] https://www.eisystem.pl/blog/zajecia-rozwijajace-kompetencje-emocjonalno-spoleczne–n146
[2] https://www.educol.pl/szkola-podstawowa/21108-kompetencje-emocjonalno-spoleczne-szkola-5904624771207.html
[3] https://wspia.eu/media/t1wfr1ec/23-zamorska-gra%C5%BCyna.pdf
[4] https://pedagogonline.pl/zajecia-rozwijajace-kompetencje-emocjonalno-spoleczne/
MojeWszystko.pl to więcej niż portal parentingowy – to przestrzeń, gdzie rodzą się inspirujące historie rodzicielstwa. Łączymy ekspercką wiedzę z autentycznymi doświadczeniami, tworząc miejsce, w którym każdy rodzic znajdzie coś dla siebie. Nasze artykuły obejmują tematy od rozwoju dziecka po lifestyle, a wszystko to podane w przystępnej i angażującej formie.