Od jakiej temperatury mówimy o stanie podgorączkowym?

Stan podgorączkowy występuje przy temperaturze ciała między 37°C a 38°C. To naturalny mechanizm obronny organizmu, który pojawia się w odpowiedzi na infekcje lub stany zapalne. Chociaż może budzić niepokój, często stanowi element walki organizmu z patogenami [2][3].

Czym dokładnie jest stan podgorączkowy?

Stan podgorączkowy to podwyższona temperatura ciała, która nie przekracza 38°C. To istotne rozróżnienie, ponieważ wartości powyżej tego progu kwalifikowane są już jako gorączka [1][4]. Organizm celowo podnosi temperaturę ciała, co stanowi element naturalnego mechanizmu obronnego aktywowanego przez układ immunologiczny.

Zjawisko to występuje najczęściej w przedziale od 37°C do 38°C i może utrzymywać się przez krótki czas lub przybierać charakter przewlekły [2][3]. W przeciwieństwie do gorączki, która zwykle towarzyszy poważniejszym infekcjom, stan podgorączkowy może być subtelniejszym sygnałem, że organizm walczy z jakimś czynnikiem chorobotwórczym.

Warto zauważyć, że temperatura ciała nie jest wartością całkowicie stałą – podlega naturalnym wahaniom w ciągu doby, osiągając najniższe wartości wczesnym rankiem, a najwyższe późnym popołudniem i wieczorem [3].

Różnice między stanem podgorączkowym a gorączką

Kluczowa różnica między stanem podgorączkowym a gorączką tkwi w wartości temperatury. Stan podgorączkowy definiowany jest jako temperatura między 37°C a 38°C, natomiast o gorączce mówimy, gdy termometr wskazuje wartość powyżej 38°C [1][4].

Te dwa stany różnią się także intensywnością towarzyszących im objawów. Przy stanie podgorączkowym pacjent może odczuwać lekkie osłabienie czy zmęczenie, jednak rzadko występują objawy tak intensywne jak przy pełnoobjawowej gorączce, której często towarzyszą dreszcze, bóle mięśniowe i znaczne osłabienie [3].

Co ciekawe, zarówno stan podgorączkowy, jak i gorączka stanowią element mechanizmów obronnych organizmu. Podwyższona temperatura utrudnia namnażanie się wielu patogenów, jednocześnie przyspieszając reakcje układu immunologicznego. Z tego powodu lekarze nie zawsze zalecają obniżanie niezbyt wysokiej temperatury, o ile nie powoduje ona znacznego dyskomfortu [3].

Przyczyny występowania stanu podgorączkowego

Stan podgorączkowy może mieć różnorodne podłoże. Najczęstszymi przyczynami są:

– Infekcje wirusowe – często poprzedzają pełnoobjawową infekcję lub występują w jej końcowej fazie [2]
– Infekcje bakteryjne – mogą wywoływać zarówno stan podgorączkowy, jak i gorączkę [2]
– Stany zapalne – przewlekłe zapalenia mogą powodować utrzymujący się stan podgorączkowy [2][3]
– Choroby autoimmunologiczne – takie jak reumatoidalne zapalenie stawów czy toczeń [2]
– Reakcje poszczepienne – jako element odpowiedzi immunologicznej organizmu [3]

Warto zaznaczyć, że długotrwały, utrzymujący się stan podgorączkowy może być również jednym z sygnałów ostrzegawczych poważniejszych chorób, w tym chorób nowotworowych [2]. Z tego powodu uporczywa, niewytłumaczalna podwyższona temperatura powinna skłonić do konsultacji lekarskiej.

Metody pomiaru temperatury i ich wpływ na wynik

Sposób pomiaru temperatury ciała ma istotny wpływ na uzyskany wynik, co może mieć znaczenie przy określaniu, czy mamy do czynienia ze stanem podgorączkowym. Najpopularniejsze metody pomiaru to:

– Pomiar pod pachą (aksilarny) – najczęściej stosowany, ale dający wyniki niższe o około 0,5-1°C od temperatury wewnętrznej [1][2]
– Pomiar w ustach (doustny) – daje wyniki bliższe temperaturze wewnętrznej organizmu [2]
– Pomiar w odbytnicy (rektalny) – uważany za najbardziej precyzyjny, szczególnie u niemowląt [1][2]
– Pomiar w uchu (tympaniczny) – szybki i wygodny, ale wymaga odpowiedniej techniki [1]
– Pomiar na czole lub skroni – najmniej inwazyjny, ale jednocześnie najbardziej podatny na błędy [2]

Ze względu na te różnice, prawidłowa temperatura ciała może się nieznacznie różnić w zależności od miejsca pomiaru. Dla pomiaru pod pachą stan podgorączkowy zwykle definiuje się jako temperaturę między 37°C a 38°C, podczas gdy przy pomiarze rektalnym wartości te będą wyższe o około 0,5°C [2].

Znaczenie stanu podgorączkowego dla organizmu

Chociaż stan podgorączkowy może budzić niepokój, warto zrozumieć, że często jest on korzystny dla organizmu. Podwyższona temperatura ciała stanowi element odpowiedzi immunologicznej i pełni kilka istotnych funkcji:

– Utrudnia namnażanie się wielu patogenów, które preferują niższą temperaturę [3]
– Przyspiesza reakcje układu odpornościowego, zwiększając skuteczność walki z infekcją [3]
– Stanowi sygnał mobilizujący organizm do walki z infekcją lub stanem zapalnym [3][4]

Z tego powodu lekarze często nie zalecają obniżania niezbyt wysokiej temperatury ciała, o ile nie powoduje ona znacznego dyskomfortu. Podwyższona temperatura jako element mechanizmu obronnego pomaga organizmowi w naturalny sposób zwalczyć infekcję [3].

Stan podgorączkowy a wiek pacjenta

Wiek pacjenta ma istotne znaczenie przy interpretacji wyników pomiaru temperatury. U niemowląt i małych dzieci temperatura ciała jest fizjologicznie wyższa niż u dorosłych, co związane jest z niedojrzałością układu termoregulacji [3].

U osób starszych z kolei obserwuje się często obniżoną temperaturę bazową oraz mniej intensywną odpowiedź gorączkową na infekcje. Z tego powodu nawet niewielka podwyższona temperatura u seniora może wskazywać na poważniejszą infekcję [2].

Dodatkowo, u kobiet temperatura ciała podlega naturalnym wahaniom związanym z cyklem menstruacyjnym. W drugiej połowie cyklu, po owulacji, temperatura bazowa może być fizjologicznie podwyższona o około 0,5°C [3].

Kiedy stan podgorączkowy powinien budzić niepokój?

Chociaż stan podgorączkowy często stanowi element naturalnej odpowiedzi organizmu, w pewnych sytuacjach powinien skłonić do konsultacji z lekarzem:

– Gdy utrzymuje się dłużej niż 3-4 dni bez wyraźnej przyczyny [2]
– Gdy towarzyszy mu znaczne pogorszenie samopoczucia [2][3]
– Gdy występuje u osoby z obniżoną odpornością lub przewlekłymi chorobami [2]
– Gdy pojawia się regularnie, np. o określonej porze dnia lub w określonych okolicznościach [2]
– Gdy towarzyszą mu inne niepokojące objawy, takie jak uporczywy kaszel, bóle, wysypka itp. [3]

Szczególnie niepokojący jest przewlekły stan podgorączkowy, który utrzymuje się przez wiele tygodni bez wyraźnej przyczyny. Może on być wczesnym sygnałem poważniejszych chorób, w tym chorób nowotworowych, i wymaga dokładnej diagnostyki [2].

Jak postępować w przypadku stanu podgorączkowego?

Postępowanie w przypadku stanu podgorączkowego zależy od jego przyczyny, towarzyszących objawów oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Ogólne zalecenia obejmują:

– Obserwację – monitorowanie temperatury ciała i ogólnego samopoczucia [3]
– Odpowiednią podaż płynów – stan podgorączkowy zwiększa zapotrzebowanie na płyny [2][3]
– Dostosowanie aktywności fizycznej – umiarkowany odpoczynek może wspomóc proces zdrowienia [3]
– Lekką, lekkostrawną dietę – wspierającą organizm w walce z czynnikiem wywołującym stan podgorączkowy [3]

W większości przypadków nie jest konieczne obniżanie temperatury przy stanie podgorączkowym, chyba że powoduje on znaczny dyskomfort. Temperatura między 37°C a 38°C pełni funkcję ochronną i wspiera układ odpornościowy w walce z infekcją [3].

Jeśli stan podgorączkowy utrzymuje się dłużej niż kilka dni lub towarzyszy mu znaczne pogorszenie samopoczucia, wskazana jest konsultacja lekarska w celu ustalenia przyczyny i wdrożenia odpowiedniego leczenia [2][3].

Źródła:

[1] https://www.apo-discounter.pl/blog/rodzicielstwo/utrzymujacy-sie-stan-podgoraczkowy-u-dziecka-kiedy-powinien-martwic/
[2] https://www.doz.pl/czytelnia/a12132-Stan_podgoraczkowy_8211_przyczyny
[3] https://www.i-apteka.pl/Stan-podgoraczkowy-kiedy-wystepuje-co-oznacza-i-czy-warto-z-nim-walczyc-blog-pol-1740335236.html
[4] https://pl.wikipedia.org/wiki/Stan_podgor%C4%85czkowy